خصوصیات اسپرم قوچ های دورگ در ترکیب های ژنتیکی آرخارمرینو-قزل، آرخارمرینو-مغانی، ‏مغانی-بلوچی و قزل-بلوچی

جهت بررسی میزان تغییرات در خصوصیات کمی و کیفی اسپرم قوچ های دورگ در فصل غیر تولید مثلی در ‏مقایسه با فصل تولید مثلی، از 15 رأس قوچ متعلق به 4 ترکیب ژنتیکی بلوچی-مغانی، قزل-بلوچی، ‏آرخارمرینو-قزل و آرخارمرینو-مغانی استفاده شد. به تصادف به سه دسته ی 5 تایی تقسیم شدند و در فواصل ‏‏3 روزه و هر روز از 5 قوچ اسپرم گیری صورت گرفت. در ابتدا نیز تمام قوچ ها طی 3 هفته به اسپرم گیری ‏با واژن مصنوعی و سواری گرفتن از میش در حضور اپراتور عادت دهی شدند. اسپرم گیری از ابتدای پاییز ‏‏(نیمه ی دوم فصل تولید مثلی در این منطقه) شروع و تا پایان بهار ادامه پیدا کرد. نمونه ها بلافاصله بعد از ‏اسپرم گیری به آزمایشگاه منتقل شده و از نظر صفات کمی و کیفی ارزیابی شدند. حجم منی به وسیله ی لوله ‏اسپرم گیری مدرج با دقت 1/0 ‏ml‏ ثبت شد. غلظت اسپرم توسط لام توما تعیین شد و برای رقیق کردن ‏نمونه ی تازه از سیترات سدیم دی هیدراته 9/2% (1 به 200) استفاده شد. تحرک موجی اسپرم تحت ‏بزرگنمایی ×10 از 1 تا 5 نمره دهی شد. درصد تحرک پیشرونده اسپرم بعد از رقیق کردن نمونه ی تازه (1 به ‏‏200) با سیترات سدیم دی هیدراته 9/2% و به وسیله ی لام قطره ی معلق (‏c‏?37)‏‎ ‎و با عدسی × 40 چند ‏زمینه از لام بررسی شد(این روش برای اولین بار اجرا شده و سبب وضوح بیشتر اسپرماتوزوا ها زیر ‏میکروسکوپ می شود). برای ارزیابی درصداسپرماتوزوای زنده و مرده و درصد اسپرماتوزوای ناهنجار از رنگ آمیزی ائوزین استفاده شد و با عدسی × 40 ‏تعداد 300 اسپرماتوزوا برای درصد زنده و 200 اسپرماتوزوا برای درصد ناهنجاری شکل شمارش شد. نرخ ‏احیاء متیلن بلو (‏mbr-t‏) بر حسب مدت زمان (ثانیه) تغییر رنگ نمونه ی تازه بعد از ترکیب 1 به 1 منی ‏تازه و رنگ محاسبه گردید. ‏ph‏ نمونه ها به وسیله ی استریپ های ‏ph‏ متر کاغذی و نیز برای افزایش دقت با ‏استفاده از ‏ph‏ متر های دیجیتالی قلمی تعیین شد. داده ها نیز به وسیله ی رویه مختلط‎ ‎‏(‏mixed ‎procedure‏) نرم افزار ‏sas ‎‏ مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند.‏ ‏ اثر ترکیب ژنتیکی و ماه و اثر متقابل ماه×ترکیب ژنتیکی به عنوان اثرات ثابت و حیوان به عنوان اثر تصادفی ‏وارد مدل شدند. ویژگی های منی قوچ های دورگ مورد مطالعه در این تحقیق از یک تنوع فصلی در صفات و ‏کیفی برخوردار بودند. ماه اسپرم گیری اثر معنی داری بر روی تمام صفات کمی و کیفی اسپرم داشت ‏‏(01/0> ‏p‏) اما اثر ترکیب ژنتیکی بر روی هیچ یک از صفات به جز حجم انزال (05/0> ‏p‏) معنی دار نشد. ‏تفاوت های معنی دار (01/0> ‏p‏) در میان قوچ ها در داخل هر نژاد در مورد اکثر ویژگی های اسپرم مشاهده ‏شد. ضریب همبستگی بین اکثر صفات معنی دار شد به جز در مورد حجم انزال با ‏ph‏ منی که این ضریب ‏در هیچ سطحی معنی دار نشد. بهترین اسپرم ها در طول پاییز (اواسط فصل تولید مثلی) و ضعیف ترین آن ها ‏در فصل بهار (فصل غیر تولید مثلی) بدست آمد. با این حال این تغییرات و نوسانات آن قدری نبود که از قابل ‏استفاده بودن قوچ ها در سراسر سال جلوگیری کند.